Οι 8 μύθοι για τα φάρμακα στην Ελλάδα

Οι 8 μύθοι για τα φάρμακα στην Ελλάδα
Τσακάλου Αλίκη, Διευθύντρια του Φαρμακείου του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ

Στις 19/11/09 οι υπουργοί Ανάπτυξης, Κοινωνικής Ασφάλισης και Υγείας ανακοίνωσαν τα πρώτα μέτρα για τα φάρμακα. Μέτρα θετικά που στοχεύουν στην μείωση των τιμών των φαρμάκων στην χώρα μας, στην συγκράτηση των φαρμακευτικών δαπανών και την εξοικονόμηση οικονομικών πόρων για την εξυγίανση του Δημόσιου Συστήματος Υγείας και Κοινωνικής Ασφάλισης.

Ελπίζουμε ότι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν να είναι η αρχή μιας νέας φαρμακευτικής μεταρρύθμισης που θα οδηγήσει σε έξοδο από την κρίση το Δημόσιο Σύστημα Υγείας.
Υπολογίζεται ότι είναι δυνατόν να εξοικονομηθεί το τεράστιο ποσό του 1.5 δις Ευρώ ετησίως από τα Νοσοκομεία και τα Ασφαλιστικά Ταμεία εάν εφαρμοστεί η περισσότερο από κάθε άλλη φορά αναγκαία μεταρρύθμιση. Είναι ποσό που μπορεί να καλύψει σημαντικές ανάγκες του Δημόσιου Συστήματος και κανείς δεν είναι δυνατόν να αδιαφορεί και να εκφράζει γενικόλογες επιφυλάξεις. Βέβαια και οι ηγεσίες των αρμόδιων Υπουργείων είναι εύκολο να υπολογίσουν ότι κάθε μέρα που περνάει και δεν εφαρμόζονται τα μέτρα για το φάρμακο το Δημόσιο Σύστημα Υγείας και Κοινωνικής Ασφάλισης χάνουν ημερησίως 4 εκατομμύρια Ευρώ. Υπάρχει αυτή η πολυτέλεια για την χώρα μας;

Σημαντική ήταν και η παρέμβαση της ΠΕΦΝΙ- ΕΝΩΣΗΣ με την αποστολή αξιόλογων προτάσεων προς το Υπουργείο Υγείας στις 16/11/09 με θέμα: «Προτάσεις για μια νέα Φαρμακευτική πολιτική στα νοσοκομεία».

Για να επιταχυνθούν οι ρυθμοί των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων είναι χρήσιμο καιστον τομέα του φαρμάκου να απαλλαγούμε από τους 8 μύθους για τα φάρμακα που επί δεκαετίες έχουν καλλιεργήσει στην Ελλάδα οι εκπρόσωποι και οι «υπάλληλοι» των πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιριών.

1) Είναι μύθος ότι στην Ελλάδα τα φάρμακα είναι φθηνά. Με έγγραφο που αποστείλαμε στο Υπουργείο Υγείας στις 11/3/09 με θέμα: Καθορισμός της τιμής των φαρμάκων στην Ελλάδα – προτάσεις και δημοσιεύτηκε και στην ιστοσελίδα www.nosfar.gr αποκαλύψαμε ότι μεγαλούργησε το δαιμόνιο των φαρμακευτικών εταιριών, ώστε να μην επιτευχθούν οι στόχοι του νόμου 3408/ΦΕΚ 272Α σχετικά με την τιμολόγηση των φαρμάκων. Αναφέραμε ότι γίνεται αγώνας δρόμου από τις φαρμακευτικές εταιρίες ώστε η Ελλάδα να είναι από τις πρώτες χώρες μετά την Ελβετία, την Δανία κ.τ.λ. που τα φάρμακα θα παίρνουν τιμή και θα εισάγονται στην αγορά, έτσι ώστε το δείγμα από το οποίο θα ορίζεται η τιμή να μην είναι μεγάλο και οι τιμές του να είναι υψηλές. Επίσης αναφέραμε ότι οι τιμές των πρωτοτύπων μειώνονται, μετά από έρευνα της Διεύθυνσης ελέγχου τιμών, αλλά αυτό γίνεται μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα περίπου δυο ετών. Αναφέραμε παραδείγματα πρωτοτύπων φαρμάκων που ενώ είχαν κυκλοφορήσει αντίγραφά τους για μεγάλο χρονικό διάστημα η τιμή τους δεν είχε μειωθεί κατά 20%. Αναφέραμε ότι η σύνθεση της επιτροπής φαρμάκων πρέπει να αλλάξει, γιατί συμμετέχουν από τους κοινωνικούς φορείς μόνο εκπρόσωποι από τους κλάδους που έχουν συμφέρον από την αύξηση των τιμών των φαρμάκων. Η προηγούμενη ηγεσία του Υπουργείου Υγείας γνώριζε πολύ καλά το πρόβλημα αλλά δεν τόλμησε να διορθώσει τις τιμές των φαρμάκων παρακολουθώντας την αυξητική τους πορεία. Την ίδια πολιτική ακολούθησε και για τα φάρμακα υψηλού κόστους με τις συνεχείς αναβολές εφαρμογής του νόμου 3457/2006 που επιβάρυνε οικονομικά τα Ασφαλιστικά Ταμεία. Σχετικό έγγραφο για τα φάρμακα υψηλού κόστους είχε αναρτήσει η NOSFAR στις 27/8/09 με θέμα: Φάρμακα υψηλού κόστους – μεγάλη η ζημιά των ασφαλιστικών ταμείων από τις συνεχείς αναβολές εφαρμογής του νόμου 3457.

Η αλήθεια λοιπόν είναι ότι η αρχική χονδρεμπορική τιμή των φαρμάκων θα είναι σχετικά χαμηλή εάν προσαρμοστούν οι τιμές στον μέσο όρο των τριών φθηνότερων τιμών από το σύνολο των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως πολύ σωστά αποφάσισαν οι υπουργοί Ανάπτυξης, Υγείας και Κοινωνικής Ασφάλισης στις 19/11/2009 και όρισαν χρονικά την προσαρμογή των τιμών 6000 φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων στο πρώτο δελτίο τιμών φαρμάκων τον Φεβρουάριο του 2010. Καθόρισαν επίσης ότι θα υπάρχει ανά τρίμηνο έλεγχος των Ευρωπαϊκών τιμών ώστε να υπάρχουν οι ανάλογες προσαρμογές στις τιμές των φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων που κυκλοφορούν στην χώρα μας.

Καθοριστικό παράγοντα όμως για να μειωθούν οι υπέρογκες φαρμακευτικές δαπάνες θα αποτελέσει η διενέργεια διαγωνισμών για τα φάρμακα στα Νοσοκομεία που ανακοίνωσαν οι Υπουργοί και η επαναφορά της λίστας φαρμάκων (όχι η παλιά λίστα), με νέα - σύγχρονα Ευρωπαϊκά πρότυπα, δηλαδή μετά την διενέργεια μειοδοτικών διαγωνισμών ανά δραστική ουσία και την επιστημονική εξέταση κόστους και αποτελεσματικότητας ανά φαρμακευτικό ιδιοσκεύασμα.

Στα επιστημονικά και οικονομικά κριτήρια για την ένταξη των φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων στη λίστα πρέπει να συμπεριληφθεί και το κριτήριο να διαθέτουν συσκευασίες με λίγα χάπια ώστε να σταματήσει η σπατάλη με φάρμακα που έχουν πληρωθεί από τα Ασφαλιστικά Ταμεία να λήγουν στα συρτάρια των ασφαλισμένων με αποτέλεσμα να πετιούνται, επειδή ο ασθενής ενώ χρειαζόταν π.χ. 6 χάπια του χορηγήθηκε ένα κουτί με 28 χάπια ή και περισσότερα.

2) Είναι μύθος ότι εφόσον οι τιμές ορίζονται από το Υπουργείο Ανάπτυξης, τα Νοσοκομεία και οι Ασφαλιστικοί Οργανισμοί δεν μπορούν να διεκδικήσουν επιπλέον εκπτώσεις. Το Υπουργείο Ανάπτυξης ορίζει τις ανώτατες τιμές και από το 1989 ισχύει η Αγορανομική Διάταξη 14/89 που προβλέπει ότι τα Νοσοκομεία και τα Ασφαλιστικά Ταμεία μπορούν να διεκδικούν εκπτώσεις βάση άρθρου 439 παράγραφος 2 που αναφέρει:

«2.Επιτρέπεται στους παρασκευαστές, συσκευαστές και εισαγωγείς να παρέχουν προς το Δημόσιο, τα Κρατικά Νοσηλευτικά Ιδρύματα, τα Ιδρύματα που εποπτεύονται από τα Υπουργεία Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, πρόσθετη (προαιρετική) έκπτωση επί της νοσοκομειακής τιμής χωρίς περιορισμούς, καθώς και προς τους……».
Η ανωτέρω διάταξη έμεινε κρυμμένη ως επτασφράγιστο μυστικό και ουδέποτε δόθηκε εντολή στις Διοικήσεις των Οργανισμών να διεκδικήσουν με οργανωμένο τρόπο εκπτώσεις.

3) Είναι μύθος ότι τα φάρμακα ταυτίζονται με την εμπορική τους ονομασία. Αντίθετα τα φάρμακα ταυτίζονται με την επιστημονική τους ονομασία, δηλαδή με την ονομασία των δραστικών ουσιών που περιέχουν και που καθορίζονται απ¨τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Ο ορισμός του φαρμάκου περιλαμβάνεται στην ΔΥΓ 3(α) 83657/06 (ΦΕΚ 59Β/06), που αφορά την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την αντίστοιχη κοινοτική στον τομέα της παραγωγής και κυκλοφορίας φαρμάκων που προορίζονται γα ανθρώπινη χρήση. Στην ανωτέρω απόφαση Μέρος Ι άρθρο 2 με τίτλο «Ορισμοί» αναφέρεται «1 Φάρμακο: α) κάθε ουσία η συνδυασμός ουσιών που εμφανίζεται να έχει θεραπευτικές ή προφυλακτικές ιδιότητες για τις ασθένειες του ανθρώπου, ή β) κάθε ουσία ή συνδυασμός ουσιών που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ή να χορηγηθεί σε ανθρώπους με σκοπό είτε να αποκατασταθούν ή να διορθωθούν ή να τροποποιηθούν φυσιολογικές λειτουργίες με της άσκηση φαρμακολογικής, ανοσολογικής ή μεταβολικής δράσης, είτε να γίνει ιατρική διάγνωση».

Σε όλες τις χώρες οι γιατροί είναι υπεύθυνοι για την θεραπευτική αγωγή και την συνταγογράφηση των φαρμάκων, όπως και στην Ελλάδα (βλ. Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας). Η Ελλάδα είναι όμως από τις ελάχιστες χώρες που μπορούν να συνταγογραφούν τα φάρμακα επιβάλλοντας τις ακριβότερες εμπορικές ονομασίες , χωρίς κανένα περιορισμό και να απαιτούν να διαθέτουν τόσα τα ιδιωτικά όσο και τα Νοσοκομειακά Φαρμακεία ως απόθεμα όλες τις εμπορικές ονομασίες «για να συνταγογραφεί ο γιατρός όποια εμπορική ονομασία επιθυμεί»!!!

Σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες επιτρέπεται στους φαρμακοποιούς, όταν παραλαμβάνουν συνταγές με εμπορικές ονομασίες σκευασμάτων, να αντικαθιστούν τις εμπορικές ονομασίες αλλά όχι το φάρμακο, χορηγώντας τα φθηνότερα ουσιωδώς όμοια φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα βάσει των οδηγιών, των αποτελεσμάτων των διαγωνισμών και των εκπτωτικών συμβολαίων μεταξύ των Ασφαλιστικών Ταμείων και των φαρμακευτικών εταιριών ή της θετικής λίστας φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων που καταρτίζουν με οικονομικά και επιστημονικά κριτήρια τα Ασφαλιστικά Ταμεία. Σχετικό κείμενο αναρτήθηκε στη NOSFAR στις 30/11/09 με θέμα: Οι φαρμακευτικές δαπάνες – η φαρμακευτική πολιτική στη Γερμανία.

4) Είναι μύθος ότι τα γενόσημα φάρμακα έχουν μειωμένη θεραπευτική αξία από τα αντίστοιχα πρωτότυπά τους. Στο άρθρο 11 § 2β της απόφασης ΔΥΓ 3(α) 83657 αναφέρεται ότι: «το γενόσημο φάρμακο (αντίγραφο) είναι ουσιωδώς όμοιο με το φάρμακο αναφοράς, έχει την ίδια ποσοτική και ποιοτική σύνθεση σε δραστικές ουσίες, την ίδια φαρμακοτεχνική μορφή και η βιοϊσοδυναμία του έχει αποδειχθεί βάσει των καταλλήλων μελετών βιοδιαθεσιμότητας». Από επανειλημμένες επιστημονικές έρευνες και από την συνεχή παρακολούθησή τους από τους αρμόδιους επιστημονικούς φορείς έχει αποδειχθεί ότι η μόνη διαφορά που έχουν είναι η φθηνότερη τιμή από τα αντίστοιχα πρωτότυπά, απλά διότι δεν περιέχεται στην τιμή τους το κόστος της έρευνας.

Άλλωστε υποχρέωση του ΕΟΦ είναι η παρακολούθηση των φαρμάκων για την ποιότητά τους, βάσει των κανόνων φαρμακοεπαγρύπνισης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις ΗΠΑ το 2007 το ποσοστό των γενόσημων στο σύνολο των συνταγογραφούμενων φαρμάκων ανήλθε στο 67%. Στην Γερμανία το 2007 το ποσοστό των συνταγογραφούμενων φαρμάκων για τα οποία υπάρχουν και γενόσημα ανέρχεται στο 78% τα οποία γενόσημα συνταγογραφούνται κατά 80%.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει συστήσει στα κράτη – μέλη της Ε.Ε., για την συγκράτηση των φαρμακευτικών δαπανών να αυξήσουν το ποσοστό των generics, διότι είναι αποδεδειγμένα όμοια και πολύ φθηνότερα (έγγραφο C 218 31/07/2000). Την ανωτέρω σύσταση έχουν υιοθετήσει όλες οι χώρες με ισχυρή οικονομία, όπως η Γερμανία, η Γαλλία κ.α.
Στην χώρα μας όμως τα γενόσημα τα ονομάζουν υποτιμητικά «φασόν» με αποτέλεσμα ενώ είμαστε χώρα παραγωγής γενόσημων να ανέρχονται μόλις στο 12% της συνολικής κατανάλωσης των φαρμάκων. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι πολλά πρωτότυπα φάρμακα είναι φασόν, δηλαδή ενώ είναι προϊόντα πολυεθνικών εταιρειών παράγονται σε εγκαταστάσεις άλλων επιχειρήσεων σε διάφορες χώρες. Στις 19/1/09 αναρτήθηκε στη NOSFAR σχετικό κείμενο με θέμα: Εννέα προτάσεις για τη συγκράτηση της αύξησης των φαρμακευτικών δαπανών.

5) Είναι μύθος ότι η συνταγογράφηση των φαρμάκων με την εμπορική τους ονομασία και όχι την επιστημονική εγγυάται την ασφάλεια και την ποιότητα των χορηγούμενων φαρμάκων. Αποδείχθηκε ότι το μόνο που εγγυάται είναι η συναλλαγή με τις φαρμακευτικές εταιρίες που έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των δαπανών, την κατευθυνόμενη συνταγογράφηση και τις παχυλές παροχές προς τους γιατρούς που δεν τηρούν τους κανόνες δεοντολογίας. Η συνταγογράφηση με την δραστική ουσία είναι ο ποιο αποτελεσματικός τρόπος και χωρίς κανένα κόστος για την αντιμετώπιση της διαπλοκής που ως αποτέλεσμα έχει την κατευθυνόμενη συνταγογράφηση και την εκτίναξη των φαρμακευτικών δαπανών στα ύψη.

Η ηλεκτρονική παρακολούθηση της συνταγογράφησης είναι ένα σημαντικό εργαλείο για τον έλεγχο των συνταγών , από μόνη της όμως δεν εξαλείφει το κίνητρο της κατευθυνόμενης συνταγογράφησης.

Σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ε.Ε επιτρέπεται η συνταγογράφηση με βάση την δραστική ουσία και η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία εξασφαλίζει την διακίνησή τους με ασφάλεια.
H ΔΥΓ 3(α) 83657/06 (ΦΕΚ 59Β/06), που αφορά την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την αντίστοιχη κοινοτική στον τομέα της παραγωγής και κυκλοφορίας φαρμάκων που προορίζονται γα ανθρώπινη χρήση, επιβάλλει στις φαρμακευτικές εταιρείες να αναγράφεται στην εξωτερική συσκευασία των φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων εκτός από την εμπορική ονομασία και η επιστημονική, δηλαδή η ονομασία της δραστικής ουσίας ή ουσιών όπως καθορίζονται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Το κάθε φάρμακο (ουσία ή συνδυασμός ουσιών) έχει μία επιστημονική ονομασία και πολλές εμπορικές, αφού λήξει η «πατέντα» που προστατεύει για 10 έτη το φάρμακο αναφοράς (πρωτότυπο), είναι επομένως ποιο ασφαλές να συνταγογραφείται με την μία και μοναδική του επιστημονική ονομασία.

6) Είναι μύθος ότι δεν υπάρχουν όρια στην συνταγογράφηση από τους γιατρούς, αντίληψη που την αντιμετωπίζουμε καθημερινά με την έκφραση «ότι γράψει ο γιατρός». Αντίθετα το άρθρο 8 παρ.4 του Νόμου 3457/2006 (ΦΕΚ Α 93) ρητά ορίζει ότι απαγορεύεται η συνταγογράφηση φαρμάκων εκτός των εγκεκριμένων ενδείξεων, όπως αυτά καθορίζονται στην Περίληψη Χαρακτηριστικών Προϊόντος που συνοδεύει το Φάρμακο. Με την ανωτέρω απόφαση – νόμο προστατεύονται οι ασθενείς στην Ε.Ε. από τυχόν επικίνδυνους αυτοσχεδιασμούς στην χορήγηση των φαρμάκων.
Σε όλες τις χώρες από ανώτατες επιστημονικές επιτροπές καταρτίζονται θεραπευτικά πρωτόκολλα για βασικές ασθένειες.

Επίσης το Π.Δ 121, άρθρο 2 παρ. ε, στις υποχρεώσεις θεραπόντων ιατρών αναφέρει :
ε. «Να εξετάζουν τον ασφαλισμένο πριν χορηγήσουν τη συνταγή και να συνταγογραφούν ιδιοσκευάσματα φαρμακευτικής δράσης σχετικής με την νόσο και μόνο για νοσήματα της ειδικότητάς τους».

7) Είναι μύθος ότι δεν μπορούμε να έχουμε ανεξάρτητη από τις φαρμακευτικές εταιρίες και με αντικειμενικά κριτήρια οργάνωση της εκπαίδευσης και της έρευνας, ώστε να ξεπεραστεί το νοσηρό φαινόμενο να είναι αναγκασμένοι αξιόλογοι επιστήμονες υψηλού επιπέδου για να συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά συνέδρια και κλινικές μελέτες να διαπραγματεύονται προσωπικά με τις εταιρίες και άλλοι να απολαμβάνουν τακτικότατα εξωτικά «εκπαιδευτικά» ταξίδια και να συμμετέχουν συγχρόνως σε δεκάδες κλινικές μελέτες. Σχετικό κείμενο αναρτήθηκε στη NOSFAR στις 1/6/09 με θέμα: Προτάσεις για την αντιμετώπιση της διαφθοράς στα νοσοκομεία όπου προτείνεται:
Οι παροχές για τα εκπαιδευτικά ταξίδια να προτείνονται από τις φαρμακευτικές εταιρείες στις διοικήσεις των Δημόσιων Οργανισμών.
Οι Επιστημονικές επιτροπές για θέματα εκπαίδευσης και έρευνας με αντικειμενικά κριτήρια να προγραμματίζουν την εκπαίδευση όλων των στελεχών και να ενισχύουν ιδιαίτερα την συμμετοχή όλων των στελεχών που οι εργασίες τους έχουν εγκριθεί για παρουσίαση από τις οργανωτικές επιτροπές των Επιστημονικών Συνεδρίων.
Οι εκπαιδευτικές άδειες να γίνονται αποδεκτές μόνο εάν προκύπτουν από την ανωτέρω διαδικασία.
Να εκπίπτουν φορολογικώς από τις φαρμακευτικές εταιρίες οι δαπάνες για την παρακολούθηση των συνεδρίων μόνο εάν είναι Δωρεές –Παροχές προς τις Διοικήσεις των Δημόσιων Οργανισμών και συνοδεύονται από αντίστοιχες βεβαιώσεις αποδοχής.

8) Τέλος είναι μύθος ότι ένας τεράστιος σε μέγεθος οργανισμός όπως το ΕΣΥ με τόσα αξιόλογα στελέχη, δεν μπορεί να οργανώσει ανεξάρτητη και αντικειμενική φαρμακευτική ενημέρωση και οργάνωση επιστημονικών συνεδρίων χωρίς την χορηγία και τον έλεγχο των πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιριών. Σχετικό έγγραφο αναρτήθηκε στη NOSFAR στις 7/12/09 με θέμα: «Οι Φαρμακευτικές Δαπάνες - τα Συνέδρια και τα συμπεράσματά τους».

Όσο ποιο γρήγορα απαλλαγούμε από τους ανωτέρω μύθους που επί δεκαετίες κυριάρχησαν στην χώρα μας τόσο ποιο γρήγορα θα προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις στο ΦΑΡΜΑΚΟ που είναι απολύτως απαραίτητες τόσο για την βελτίωση της φαρμακευτικής περίθαλψης όσο και για την οικονομική στήριξη του Δημόσιου Τομέα Υγείας.

Αντί να παρακολουθούμε απαθείς την ξέφρενη πορεία αύξησης των φαρμακευτικών δαπανών, την διαπλοκή και την διαφθορά, αντί να αντιμετωπίζονται τα ελλείμματα με εισπρακτικά μέτρα ή μείωση των αποδοχών μας, των συντάξεων και αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης ή με μείωση των παρεχόμενων δωρεάν υπηρεσιών υγείας, μπορούμε με μέτρα εξορθολογισμού των δαπανών και σωστής διαχείρισης να εξοικονομήσουμε σημαντικούς οικονομικούς πόρους για την χρηματοδότηση ενός Δημόσιου Συστήματος Υγείας με στόχο τις δωρεάν παροχές υγείας υψηλής ποιότητας.

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ
ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΗ

Με εκτίμηση

Τσακάλου Αλίκη
Διευθύντρια του Φαρμακείου του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ


Πηγή

Κείμενο μέσω email από: Τσακάλου Αλίκη