Τσακάλου Αλίκη,
Διευθύντρια του Φαρμακείου του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ
Το Ε.Σ.Υ , το Εθνικό Σύστημα Υγείας το οποίο υποδεχθήκαμε με μεγάλο ενθουσιασμό, που οι πολίτες στήριξαν τις ελπίδες τους για δωρεάν υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας, που σ’ αυτό στρέφονται για περίθαλψη όλα τα δύσκολα περιστατικά ασθενών, που σ’ αυτό γίνεται η εκπαίδευση και η έρευνα του ιατρικού τομέα δυστυχώς βρίσκεται σε δύσκολη θέση και χάνει συνεχώς έδαφος από τον ιδιωτικό τομέα υγείας.
Τα οικονομικά του ελλείμματα αυξάνονται κάθε έτος και συγχρόνως και τα χρέη προς τους προμηθευτές του. Η καταφυγή στον Κρατικό Προϋπολογισμό για ρυθμίσεις συσσωρευμένων χρεών προς τους προμηθευτές έχει γίνει συνηθισμένο γεγονός. Η εξέλιξη αυτή δεν είναι καθόλου ευχάριστη για όλα τα στελέχη του Ε.Σ.Υ και τους πολίτες που πιστεύουν στην αναγκαιότητα και ανάπτυξη του δημόσιου τομέα υγείας. Και δυσαρεστεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι η δύσκολη οικονομική κατάσταση που βρίσκεται το ΕΣΥ δεν είναι αποτέλεσμα χρεών που δημιουργήθηκαν για τον εκσυγχρονισμό του, για την καλλίτερη οργάνωση των προσφερόμενων υπηρεσιών του, για την αύξηση του νοσηλευτικού προσωπικού κ.τ.λ. Αντίθετα η χώρα μας χάνει συνεχώς θέσεις στον Ευρωπαϊκό πίνακα σχετικά με την ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών υγείας στους πολίτες της.
Η ανασυγκρότηση του Ε.Σ.Υ είναι πλέον επιτακτική ανάγκη και τα πρώτα προβλήματα που πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστούν είναι η σπατάλη , η διαφθορά και η μη ορθολογική αξιοποίηση των οικονομικών πόρων που διατίθενται στο ΕΣΥ από τους Έλληνες φορολογούμενους.
Ενώ το ΕΣΥ και τα Ασφαλιστικά Ταμεία έχουν περιέλθει σε οικονομική αδυναμία να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις προς τους προμηθευτές τους , ο κλάδος της φαρμακοβιομηχανίας και ειδικά των εισαγωγέων- αντιπροσώπων των πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιριών με άλματα κερδοφορίας ανά έτος , παρουσιάζει τα πλέον ελκυστικά ποσοστά καθαρού κέρδους και αύξησης πωλήσεων από όλους τους κλάδους της Ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με τον πίνακα της ετήσιας μεταβολής των φαρμακευτικών πωλήσεων που δημοσίευσε ο ΕΟΦ όσον αφορά την νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη ενώ το 2001 ήταν 520.538.309,10 Ε το 2007 ανήλθε στο 1.534.329.533,31 Ε παρουσιάζοντας αύξηση 195% ή 32% κατά μέσο όρο τα έξι χρόνια! Είναι πλέον φανερό ότι εάν δεν παρθούν δραστικά μέτρα για την ανατροπή αυτής της πορείας τα μεν όρια συνταξιοδότησης θα τα δούμε σύντομα να αυξάνονται και τις συντάξεις να μειώνονται, το δε Δημόσιο σύστημα Υγείας να υποβαθμίζεται συνεχώς και να χάνει την αξιοπιστία του προσφέροντας συνεχώς νέες δυνατότητες για την επέκταση του ιδιωτικού τομέα Υγείας. Στην περισσότερο αναγκαία από κάθε άλλη φορά Φαρμακευτική Μεταρρύθμιση αντιδρούν και είναι κατανοητός ο λόγος οι δυνάμεις που έχουν συμφέροντα από την σημερινή ανεξέλεγκτη κατάσταση . Σε όσους δεν κατανοούν την αναγκαιότητα της Φαρμακευτικής Μεταρρύθμισης είναι χρήσιμο να αντιπαραθέσουμε τα μέτρα που έχουν πάρει άλλες χώρες και ειδικά η Γερμανία μήπως πειστούν ότι η αύξηση των φαρμακευτικών δαπανών με διψήφια ποσοστά δεν αποτελεί αναπόφευκτο γεγονός.
Η ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΓΕΡΜΑΝΙΑ
Στην Γερμανία , που είναι μία από τις πιο ώριμες αγορές στα φάρμακα σ’ όλο τον κόσμο, οι φαρμακευτικές δαπάνες των Ασφαλιστικών Ταμείων αυξήθηκαν το 2007 σε σχέση με το 2006 κατά 6,7% και σε μεγάλο βαθμό η αύξησή τους ήταν αποτέλεσμα της αύξησης του Φ.Π.Α. Στις ΗΠΑ την πρώτη χώρα στην παραγωγή των νέων ακριβών καινοτόμων φαρμάκων η αύξηση των συνταγογραφούμενων φαρμάκων το 2007 σε σχέση με το 2006 ανήλθε στο 3,8%. Αξίζει να παρακολουθήσουμε ιδιαίτερα το παράδειγμα της Γερμανίας διότι ακολούθησε σταθερή φαρμακευτική πολιτική τις τελευταίες δεκαετίες και παίρνει συνεχώς νέα πρόσθετα μέτρα για να προστατέψει οικονομικά τα Νοσοκομεία και τα Ασφαλιστικά Ταμεία, από την χωρίς λόγο και θεραπευτικό αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις, αύξηση των φαρμακευτικών δαπανών.
Τα βασικά μέτρα είναι :
Α) Από το 1989 τα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα τα έχουν ταξινομήσει σε κατηγορίες ανάλογα με την δραστική τους ουσία, τις συγκρίσιμες δραστικές ουσίες και την θεραπευτική τους δράση βάσει των εγκεκριμένων ενδείξεων. Δεν υπάρχει δηλαδή μία ενιαία λίστα, αλλά πολλές βάσει των επιστημονικών προδιαγραφών και των θεραπευτικών ιδιοτήτων των φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων.
20 χρόνια αργότερα στην Ελλάδα , παρ’ όλο που αντίστοιχο μέτρο προβλέπει και ο νόμος για την φαρμακευτική μεταρρύθμιση , δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί διότι αντιδρούν όσοι έχουν συμφέρον να μην υπάρχει κανένας έλεγχος στην συνταγογράφηση για να χορηγούν ακόμη και φάρμακα εκτός των εγκεκριμένων ενδείξεων.
Β) Από το 1989 ορίζονται οι ανώτερες τιμές των φαρμάκων που καταβάλουν τα ασφαλιστικά Ταμεία. Για τον καθορισμό τους χρησιμοποιείται μαθηματικός τύπος μέσω του οποίου κατατάσσονται τα φαρμακευτικά προϊόντα σε θεραπευτικές κατηγορίες με τις τιμές τους και τα ασφαλιστικά ταμεία αποζημιώνουν έως τα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα που οι τιμές τους βρίσκονται στο κατώτερο 1/3 κάθε κατηγορίας.
20 χρόνια αργότερα στην Ελλάδα ακόμη τα Ασφαλιστικά Ταμεία πληρώνουν για κάθε φαρμακευτικό ιδιοσκεύασμα, που θα επιλέξει ο κάθε γιατρός, την λιανική τιμή που ορίζεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης, διότι δεν εφαρμόζεται ο νόμος για τις τιμές αναφοράς που προβλέπει αποζημίωση έστω στο μέσο όρο κάθε θεραπευτικής κατηγορίας, ούτε έχει εφαρμοστεί ακόμη ο νόμος που προβλέπει έστω την πενιχρή επιστροφή του 3% από τις φαρμακευτικές εταιρίες προς τα Ασφαλιστικά Ταμεία.
Γ) Στην Γερμανία από το 2002 ο κάθε φαρμακοποιός έχει την δυνατότητα να δώσει στον ασθενή αντί του συνταγογραφούμενου φαρμακευτικού ιδιοσκευάσματος κάποιο άλλο ουσιωδώς όμοιο και ισοδύναμο με άλλη εμπορική ονομασία φθηνότερο , ώστε να μην επιβαρυνθεί το ασφαλιστικό ταμείο και ο ασθενής χωρίς λόγο. Το ίδιο μέτρο εφαρμόζεται στην Ιταλία, την Σουηδία, το Βέλγιο, την Φιλανδία, την Αγγλία και άλλες χώρες.
Δ) Στην Γερμανία εκτός των ανώτατων τιμών αποζημίωσης των φαρμάκων που ισχύουν από το 1989, από την 1/1/2003 έχει δοθεί η δυνατότητα για υπογραφή εκπτωτικών συμβολαίων μεταξύ των ασφαλιστικών ταμείων και των φαρμακευτικών εταιριών. Οι δε φαρμακοποιοί είναι υποχρεωμένοι με ρύθμιση που ψηφίστηκε την 1/4/2007 να χορηγούν στους ασθενείς φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα βάσει των συμβολαίων που έχουν υπογραφτεί. Επίσης τα Νοσοκομεία αγοράζουν με διαγωνισμούς τα φαρμακευτικά ιδιοσκευάσματα πετυχαίνοντας σημαντικές εκπτώσεις.
Στην Ελλάδα τα Ασφαλιστικά Ταμεία που πληρώνουν το 70% της αξίας των πωλήσεων των φαρμακευτικών εταιριών στην χώρα μας να χρεώνονται τα φάρμακα στην λιανική τους τιμή. Η μηχανοργάνωση των Ασφαλιστικών Ταμείων ακόμη δεν ολοκληρώθηκε, με αποτέλεσμα να υπάρχουν δυσκολίες ώστε να ελεγχτεί και η πενιχρή επιστροφή του 3% που προβλέπει η Νομοθεσία ως επιστροφή από τις φαρμακευτικές εταιρίες προς τα Ασφαλιστικά Ταμεία.
Το παράδειγμα της Γερμανίας το ακολουθούν αρκετές χώρες, άλλες εφαρμόζουν διαφορετικά μέτρα, όλες όμως στοχεύουν στην συγκράτηση των φαρμακευτικών δαπανών και εφαρμόζουν μέτρα που έχουν αποτέλεσμα, χωρίς να στερούν αναγκαίες φαρμακοθεραπείες από τους πολίτες.
Όλες οι ανεπτυγμένες χώρες παρότι είναι παραγωγοί κυρίως πρωτότυπων φαρμάκων χρησιμοποιούν την δυνατότητα που δίνεται από την χρήση των γενόσημων για να συγκρατήσουν τις φαρμακευτικές δαπάνες και να εξοικονομήσουν οικονομικούς πόρους και για την χρήση των νέων ακριβών καινοτόμων φαρμάκων που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών. Σε πολλές χώρες όπως στην Γαλλία πριμοδοτείται η συνταγογράφηση γενόσημων φαρμάκων.
Σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ε.Ε επιτρέπεται η συνταγογράφηση των φαρμάκων με βάση την δραστική ουσία. Οι γιατροί που συνταγογραφούν επιλέγουν την θεραπευτική και φαρμακευτική αγωγή για τους ασθενείς και όχι τις εμπορικές ονομασίες των φαρμάκων που τους χορηγούν. Οι εμπορικές ονομασίες επιλέγονται βάσει διαγωνισμών. Ακόμη και στις χώρες που επιτρέπεται η συνταγογράφηση με τις εμπορικές ονομασίες, όπως η Σουηδία, δίνεται η δυνατότητα στους φαρμακοποιούς να τις αντικαταστήσουν χορηγώντας ουσιωδώς όμοιο φαρμακευτικό ιδιοσκεύασμα φθηνότερο με άλλη εμπορική ονομασία, βάσει των κατευθύνσεων που τους δίνονται από τα Νοσοκομεία και τα Ασφαλιστικά Ταμεία.
Στην Ελλάδα όμως απλώς παρακολουθούμε και προχωρούμε με μεγάλη καθυστέρηση. Για να επιταχυνθούν οι ρυθμοί των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων είναι χρήσιμο και στον τομέα του φαρμάκου να απαλλαγούμε από τους μύθους που επί δεκαετίες έχουν καλλιεργήσει στην Ελλάδα, για προφανείς λόγους, οι εκπρόσωποι και οι «υπάλληλοι» των πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιριών και να ακολουθήσουμε το παράδειγμα των χωρών με υψηλής ποιότητας συστήματα Υγείας.
Με εκτίμηση
Τσακάλου Αλίκη
Διευθύντρια του Φαρμακείου του Νοσοκομείου ΑΧΕΠΑ
(Κείμενο μέσω email από Τσακάλου Αλίκη)
