Με τη συμπλήρωση ενός έτους από την παρουσίαση του εθνικού σχεδίου δράσης για τον καρκίνο 2011-2015, 50 ετών από το θάνατο του Γεωργίου Παπανικολάου και ενόψει της παγκόσμιας ημέρας κατά του καρκίνου πραγματοποιήθηκε την 1η Φεβρουαρίου 2012 στο αμφιθέατρο του Υπουργείου Υγείας στο Μαρούσι ημερίδα με θέμα: «Πρόληψη του καρκίνου και προαγωγή της δημόσιας υγείας: από το ΕΑΝ στο τώρα!».
Στην ημερίδα, παρουσιάστηκε η πορεία της υλοποίησης της πολιτικής του Υπουργείου κατά του καρκίνου και τα πρώτα αποτελέσματα της εφαρμογής αυτής. Συγκεκριμένα, οι προσπάθειες του Υπουργείου εστιάστηκαν στην ανάπτυξη του εθνικού αρχείου νεοπλασιών και του προγράμματος προσυμπτωματικού πληθυσμιακού ελέγχου (ΠΠΕ) για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Μετά από καθυστέρηση ετών, τέθηκαν οι βάσεις για τη λειτουργία ενός καλά οργανωμένου αρχείου, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Τον τελευταίο μήνα έχουν ορισθεί σ’ όλα τα νοσοκομεία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα της χώρας επαγγελματίες υγείας, μόνιμοι υπάλληλοι, οι οποίοι θα λειτουργήσουν ως «καταγραφείς». Οι καταγραφείς θα εκπαιδευτούν κατάλληλα τα επόμενα δύο χρόνια από την ομάδα του ΕΑΝ στο ΚΕΕΛΠΝΟ μέσα από πρόγραμμα του ΕΣΠΑ για τη συλλογή αξιόπιστων και έγκαιρων δεδομένων. Στα τέλη του 2013 και σύμφωνα με τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα θα διαθέτει ένα πολύτιμο εργαλείο για την αποτύπωση του πραγματικού μεγέθους του προβλήματος στη χώρα με στόχο τον έλεγχο του καρκίνου και την αύξηση της αποτελεσματικότητας της παρέμβασής του ΥΥΚΑ κατά του καρκίνου με πολλαπλά οφέλη!
Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία δε διαθέτει αξιόπιστο αρχείο καταγραφής καρκίνου. Το αρχείο πέρασε στο ΚΕΕΛΠΝΟ με το Ν3370/2005, ωστόσο άρχισε να λειτουργεί ουσιαστικά από τον Ιούνιο του 2008. Αποτέλεσε συνέχεια των δύο μηχανισμών καταγραφής των νέων περιπτώσεων κακοήθων νεοπλασιών ετησίως, που λειτούργησαν αρχικά στην Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (ΕΣΥΕ) με τίτλο «Ετήσια Στατιστική Έρευνα του Καρκίνου» από το 1967-1982, ενώ στη συνέχεια στη διεύθυνση υγιεινής του Υπουργείου Υγείας με τίτλο «Εθνικό Αρχείο Νεοπλασιών» από το 1990-2005. Ο δεύτερος μηχανισμός εξέδωσε στοιχεία μόνο για την περίοδο 1990-91 χωρίς να υπάρξει συνέχεια. Τα δεδομένα αξιολογήθηκαν ως ελλιπή, ενώ δεν υπήρξε ηλεκτρονικό αρχείο καταγραφής από το 1994 έως το 2008 που μεταφέρθηκε στο ΚΕΕΛΠΝΟ.
Στα τριάμισι χρόνια που το ΕΑΝ λειτουργεί υπό την αρμοδιότητα του ΚΕΕΛΠΝΟ, παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση στις καταγραφόμενες περιπτώσεις και στα συμμετέχοντα νοσοκομεία. Ωστόσο, τα δεδομένα που συλλέγονται παραμένουν ελλιπή και εκτιμάται ότι αντιστοιχούν στο 30% των νέων περιπτώσεων καρκίνου της χώρας μας ετησίως. Σημειώνεται ότι το επιδημιολογικό σύστημα δήλωσης μέχρι σήμερα βασίζεται στην εθελοντική συμμετοχή των εργαστηρίων/κλινικών, το λεγόμενο παθητικό σύστημα δήλωσης.
Η οργάνωση και λειτουργία του ΕΑΝ αποτελεί την πρώτη δράση του 5ου άξονα παρέμβασης του εθνικού προγράμματος για τον καρκίνο 2011-2015. Η ανάπτυξη του «νέου» ΕΑΝ έγινε μελετώντας τη διεθνή βιβλιογραφία, τις προδιαγραφές του SEER (Surveillance Epidemiology End Points Results) των ΗΠΑ και του MECC (Middle Eastern Cancer Consortium), τη λειτουργία άλλων ευρωπαϊκών αρχείων, όπως της Ολλανδίας, καθώς και μέσω της συμμετοχής σε ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως του Eurochip II και III.
Με στόχο την ολοκληρωμένη καταγραφή των νεοπλασιών και την εξαγωγή αξιόπιστων συμπερασμάτων με πληθυσμιακή αναφορά, η συλλογή των στοιχείων θα γίνει απ’ όλα τα νοσοκομεία του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα της χώρας, όπως περιγράφουν οι εγκύκλιοι με αρ πρωτ: Υ4α/οικ.136216/9-12-2011 και 1010/12-2011. Οι καταγραφείς έχουν την ευθύνη συγκέντρωσης των πληροφοριών που απαιτούνται από το ΕΑΝ, την ηλεκτρονική καταχώρηση στο ενιαίο λογισμικό πρόγραμμα και θα πρέπει να βρίσκονται σε πλήρη συνεργασία με τις ογκολογικές επιτροπές των νοσοκομείων και των ιδιωτικών κλινικών, οι οποίες έχουν την ευθύνη της ορθής λειτουργίας του αρχείου νεοπλασιών στα νοσοκομεία και τις ιδιωτικές κλινικές. Επίσης, θα βρίσκονται σε απευθείας επικοινωνία και σύνδεση με το γραφείο του ΕΑΝ στο ΚΕΕΛΠΝΟ με στόχο την υποστήριξή τους και συνεχή εκπαίδευσή τους. Για το διάστημα των δύο πρώτων ετών η εκπαίδευσή τους θα είναι συνεχής και θα διεξαχθεί ανά υγειονομική περιφέρεια κάθε έξι μήνες. Η καταγραφή των νεοπλασιών θα γίνεται ηλεκτρονικά/διαδικτυακά τηρώντας όλες τις προϋποθέσεις για τη διασφάλιση των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων. Τα απαιτούμενα εργαλεία για την καταγραφή, το «έντυπο καταγραφής κακοήθους ή οριακής κακοήθειας νεοπλάσματος», καθώς και το λογισμικό για την ηλεκτρονική/διαδικτυακή καταχώρηση των δεδομένων έχουν αναπτυχθεί από την ομάδα του ΕΑΝ μετά από μελέτη και αξιολόγηση της διεθνούς εμπειρίας και των βέλτιστων εφαρμοζόμενων πρακτικών και σε συνεργασία με την επιτροπή των ειδικών για το ΕΑΝ. Ωστόσο, τα εργαλεία αυτά θα δοκιμασθούν στην πρώτη φάση εφαρμογής του συστήματος και θα διορθωθούν αναλόγως, εάν αυτό κριθεί αναγκαίο. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης θα γίνει οριστικοποίηση των προδιαγραφών του πληροφοριακού συστήματος για τη διαδικτυακή καταγραφή των νεοπλασιών στην Ελλάδα.
Πηγές
http://www2.keelpno.gr/blog/?p=1269
http://www2.keelpno.gr/blog/?p=1241
