Καθημερινά παρουσιάζονται περιπτώσεις κατά τις οποίες ένας ασθενής χρειάζεται σαφήνεια όσον αφορά τα δικαιώματα και τους κανόνες που ισχύουν για τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη.
Μερικά παραδείγματα που προκαλούν ερωτήσεις και χρειάζονται απαντήσεις:
- Ένας ηλικιωμένος Γερμανός με διαβήτη έχει μαζί του πρόσθετες ιατρικές συνταγές σε ένα ταξίδι του στην Ιταλία, αλλά θα δεχτεί ο φαρμακοποιός τη συνταγή;
- Μια Πολωνή θα ήθελε να υποβληθεί σε επέμβαση στο ισχίο στην χώρα όπου ζουν και εργάζονται τα εγγόνια της, αλλά πώς θα το οργανώσει αυτό από την Πολωνία;
- Ένας Πορτογάλος επιθυμεί να υποβληθεί σε εγχείρηση καταρράκτη από έναν ειδικό γιατρό στην Ισπανία, αλλά θα του επιστραφεί η δαπάνη;
Αυτές είναι μερικές μόνο περιπτώσεις κατά τις οποίες ένας ασθενής χρειάζεται σαφήνεια όσον αφορά τα δικαιώματα του. Ένας πρόσφατα εκδοθείς νόμος της ΕΕ διευκρινίζει τα δικαιώματα των ασθενών για πρόσβαση σε ασφαλή και καλής ποιότητας θεραπεία ανά τα σύνορα της ΕΕ και για επιστροφή των σχετικών δαπανών.
Ασθενείς που ταξιδεύουν σε άλλη χώρα της ΕΕ για ιατρική περίθαλψη θα απολαμβάνουν ισότιμη μεταχείριση με τους πολίτες της χώρας στην οποία αναζητούν θεραπεία.
Αυτός ο νέος νόμος θα ωφελήσει τους ασθενείς στην ΕΕ κατά διάφορους άλλους τρόπους. Θα διευκολύνει τη στενότερη συνεργασία μεταξύ εθνικών υγειονομικών αρχών και την ανταλλαγή πληροφοριών αναφορικά με πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας της υγειονομικής περίθαλψης. Θα βοηθήσει τους ασθενείς που χρειάζονται εξειδικευμένη θεραπεία, όπως επί παραδείγματι εκείνους που χρειάζονται διάγνωση ή θεραπεία για σπάνιες ασθένειες. Αυτός ο νόμος υποστηρίζει την ανάπτυξη των «Ευρωπαϊκών Δικτύων Αναφοράς» που συγκεντρώνουν σε εθελοντική βάση, εξειδικευμένα κέντρα εμπειρογνωμοσύνης που είναι ήδη αναγνωρισμένα στην Ευρώπη. Οι εμπειρογνώμονες της υγείας ανά την Ευρώπη θα είναι σε θέση να μοιραστούν τις βέλτιστες πρακτικές στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και να ανταλλάξουν πρότυπα αριστείας.
Ασθενείς που ταξιδεύουν σε άλλη χώρα της ΕΕ για ιατρική περίθαλψη θα απολαμβάνουν ισότιμη μεταχείριση με τους πολίτες της χώρας στην οποία αναζητούν θεραπεία.
Αυτός ο νέος νόμος θα ωφελήσει τους ασθενείς στην ΕΕ κατά διάφορους άλλους τρόπους. Θα διευκολύνει τη στενότερη συνεργασία μεταξύ εθνικών υγειονομικών αρχών και την ανταλλαγή πληροφοριών αναφορικά με πρότυπα ποιότητας και ασφάλειας της υγειονομικής περίθαλψης. Θα βοηθήσει τους ασθενείς που χρειάζονται εξειδικευμένη θεραπεία, όπως επί παραδείγματι εκείνους που χρειάζονται διάγνωση ή θεραπεία για σπάνιες ασθένειες. Αυτός ο νόμος υποστηρίζει την ανάπτυξη των «Ευρωπαϊκών Δικτύων Αναφοράς» που συγκεντρώνουν σε εθελοντική βάση, εξειδικευμένα κέντρα εμπειρογνωμοσύνης που είναι ήδη αναγνωρισμένα στην Ευρώπη. Οι εμπειρογνώμονες της υγείας ανά την Ευρώπη θα είναι σε θέση να μοιραστούν τις βέλτιστες πρακτικές στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης και να ανταλλάξουν πρότυπα αριστείας.
Για ποια κλίμακα μιλάμε;
Οι ασθενείς προτιμούν να λαμβάνουν υγειονομική περίθαλψη εντός της χώρας τους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ζήτηση για διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη αντιπροσωπεύει μόνο το 1% περίπου των δημοσίων δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη, που αντιστοιχεί περίπου σε 10 δισεκατομμύρια ευρώ. Η εκτίμηση αυτή περιλαμβάνει τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη που οι ασθενείς δεν είχαν εκ των προτέρων προγραμματίσει (όπως η περίθαλψη έκτακτης ανάγκης). Αυτό σημαίνει λιγότερο από 1% της δαπάνης, ενώ η μετακίνηση των ασθενών είναι για προγραμματισμένη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη, όπως οι επεμβάσεις ισχίου και γονάτου ή καταρράκτη.
Τι συμβαίνει με την ισχύουσα στον τομέα αυτό νομοθεσία (κανονισμοί περί κοινωνικής ασφάλισης);
Οι πολίτες που χρειάζονται φροντίδα (συμπεριλαμβανομένης της φροντίδας έκτακτης ανάγκης), όταν βρίσκονται προσωρινά στο εξωτερικό, θα εξακολουθήσουν να επωφελούνται από το υφιστάμενο σύστημα κανονισμών και να δέχονται τη φροντίδα που χρειάζονται.
Για προγραμματισμένη φροντίδα, ένας ασθενής δύναται ήδη να ζητήσει προέγκριση. Αυτή την προέγκριση, δεν είναι δυνατόν να του/της την αρνηθούν, αν δεν μπορεί να υποβληθεί στην εν λόγω θεραπεία εντός προθεσμίας που είναι ιατρικά δικαιολογημένη.
Τότε γιατί χρειαζόμαστε αυτή τη νέα νομοθεσία;
Η οδηγία αυτή δεν επηρεάζει τα ευεργετήματα που ήδη παρέχονται στους πολίτες μέσω των υφιστάμενων κανονισμών κοινωνικής ασφάλισης. Παρά το γεγονός ότι οι υφιστάμενοι κανόνες – που επικεντρώνονται στις συμφωνίες κοινωνικής ασφάλισης, όχι στα δικαιώματα των ασθενών – ήταν σε ισχύ από το 1971, απαιτούνταν ακόμη διευκρινίσεις αναφορικά με τα δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ σχετικά με τη λήψη υγειονομικής περίθαλψης σε άλλο κράτος μέλος, με πάροχο της επιλογής τους.
Στην περίπτωση της νοσοκομεικής περίθαλψης, ένα από τα κύρια επιτεύγματα αυτής της νέας οδηγίας είναι ότι οι ασθενείς θα είναι σε θέση να επιλέγουν τον πάροχο της υγειονομικής περίθαλψης.
Για μη νοσοκομειακή φροντίδα, οι ασθενείς θα είναι σε θέση να αναζητούν υγειονομική περίθαλψη στο εξωτερικό χωρίς προέγκριση ή και να απαιτούν επιστροφή των δαπανών μετά την επιστροφή στη χώρα τους. Η οδηγία αυτή καλύπτει όχι μόνο τους παρόχους του δημόσιου τομέα αλλά και του ιδιωτικού.
Τόσο για νοσοκομειακή όσο και για μη νοσοκομειακή φροντίδα, οι ασθενείς θα έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με την ποιότητα και την ασφάλεια της φροντίδας που δέχονται.
Η οδηγία επιδιώκει επίσης την αντιμετώπιση άλλων πρακτικών θεμάτων: που μπορώ να βρω πληροφορίες αναφορικά με τα πρότυπα ποιότητας που εφαρμόζονται από το νοσοκομείο; Τι ποσό θα μου επιστραφεί; Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έχει επιβεβαιώσει1 ότι το δικαίωμα αναζήτησης διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης υφίσταται ήδη στη Συνθήκη. Εντούτοις, αυτή η πρόσφατα εκδοθείσα οδηγία το θέτει σαφώς στην νομοθεσία της ΕΕ και παρέχει ενιαίο και συνεκτικό πλαίσιο για όλους τους πολίτες της Ευρώπης.
Χρειάζομαι έγκριση από την εθνική μου αρχή, πριν μεταβώ στο εξωτερικό για θεραπεία;
Οι εθνικές αρχές δύνανται να θεσπίσουν ένα σύστημα «προέγκρισης» σε τρεις περιπτώσεις:
- για υγειονομική περίθαλψη η οποία συνεπάγεται διανυκτέρευση τουλάχιστον μιας νύχτας σε νοσοκομείο ·
- για υγειονομική περίθαλψη υψηλής εξειδίκευσης και μεγάλου κόστους και
- για σοβαρές και συγκεκριμένες καταστάσεις που σχετίζονται με την ποιότητα ή την ασφάλεια της φροντίδας που παρέχεται στο εξωτερικό. Στις 3 αυτές περιπτώσεις, οι ασθενείς ενδέχεται να χρειάζεται να ζητούν εκ των προτέρων άδεια από την εθνική τους υγειονομική αρχή που είναι αρμόδια για την επιστροφή των δαπανών.
Μπορεί να μην δοθεί η έγκριση αυτή;
Οι εθνικές υγειονομικές αρχές δύνανται να αρνηθούν την έγκριση αν η υπόψη θεραπεία ή ο υπόψη πάροχος υγειονομικής περίθαλψης θα μπορούσε να παρουσιάζει κίνδυνο για τον ασθενή. Επίσης, αν η κατάλληλη υγειονομική περίθαλψη δύναται να παρασχεθεί έγκαιρα εντός της χώρας, μπορεί να μη δοθεί η έγκριση, αλλά τα κράτη μέλη θα χρειάζεται να εξηγούν για ποιο λόγο ήταν απαραίτητη η εν λόγω απόφαση.
Τι θα γίνει αν δεν μου δοθεί η έγκριση;
Οι ασθενείς έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν επανεξέταση κάθε διοικητικής απόφασης σχετικά με τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη που τους αφορά ατομικά.
Σε ποιο ποσοστό θα μου επιστραφούν οι δαπάνες, αφού υποβληθώ σε θεραπεία στο εξωτερικό;
Στους ασθενείς επιστρέφεται το ίδιο ποσό που θα τους επιστρεφόταν αν ελάμβαναν εντός της χώρας τους τον ίδιο τύπο υγειονομικής περίθαλψης. Τα κράτη μέλη όπου η υγειονομική φροντίδα είναι δωρεάν θα χρειαστεί να ενημερώσουν τους ασθενείς σχετικά με τα ισχύοντα τιμολόγια επιστροφής δαπανών.
Μπορώ να αναζητήσω υγειονομική περίθαλψη στο εξωτερικό, αν η θεραπεία δεν είναι διαθέσιμη στη χώρα μου;
Ναι, αν μια θεραπεία δεν είναι διαθέσιμη σε ένα κράτος μέλος, οι εθνικές υγειονομικές αρχές δεν δύνανται να αρνηθούν την έγκριση σε έναν ασθενή που αναζητά θεραπεία σε άλλη χώρα της ΕΕ. Εντούτοις, στους ασθενείς θα επιστραφούν οι δαπάνες της εν λόγω θεραπείας ,εφόσον αυτή περιλαμβάνεται στο εθνικό «πακέτο ωφελημάτων υγείας».
Κατά γενικό κανόνα, τα πακέτα ωφελημάτων του δημοσίου προσδιορίζονται μάλλον γενικά, αλλά αν υπάρχουν ακριβέστεροι πίνακες (όπως αναλυτικοί κωδικοί τιμολόγησης ιατρικών πράξεων), αυτοί θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για το σκοπό της διασυνοριακής επιστροφής δαπανών.
Χρειάζεται να πληρώσω προκαταβολικά για τη διασυνοριακή θεραπεία;
Ναι, γενικά ο ασθενής πληρώνει προκαταβολικά και, στη συνέχεια, του επιστρέφονται οι δαπάνες από την εθνική αρχή το συντομότερο δυνατόν. Ο νόμος επίσης προβλέπει ότι τα κράτη μέλη δύνανται να επιλέξουν να επιβεβαιώσουν το ποσό που θα επιστραφεί έναντι των δαπανών γραπτώς εκ των προτέρων, με βάση εκτίμηση που υποβάλλει ο ασθενής.
Πού μπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματά μου για υγειονομική περίθαλψη στο εξωτερικό;
Αυτός ο νέος νόμος προβλέπει την θέσπιση ενός σημείου επαφής σε κάθε κράτος μέλος για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τα δικαιώματα των ασθενών σε γενική περίθαλψη ανά την Ευρώπη. Τα εν λόγω κέντρα θα ανταλλάσσουν πληροφορίες μεταξύ τους και θα είναι σε θέση να παρέχουν στους ασθενείς πρακτικές πληροφορίες ως προς τις προϋποθέσεις και τα επίπεδα επιστροφής δαπανών, τις πιθανές θεραπείες, τους παρόχους, τις διαδικασίες επίλυσης διαφορών κ.λπ. Οι ασθενείς θα έχουν, κατόπιν τούτου, σαφέστερη εικόνα ως προς την ποιότητα και την ασφάλεια της υγειονομικής περίθαλψης που παρέχεται στο εξωτερικό, πράγμα που θα οδηγήσει σε περισσότερο τεκμηριωμένες αποφάσεις αναφορικά με τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη.
Μπορώ να διαβιβάσω τα ιατρικά μου στοιχεία στο κράτος μέλος όπου θα υποβληθώ σε θεραπεία;
Η χώρα καταγωγής εξασφαλίζει ότι ο πάροχος υγειονομικής περίθαλψης στη χώρα θεραπείας δύναται να έχει πρόσβαση στον γραπτό ή ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο του ασθενούς, σύμφωνα με τις οδηγίες περί προστασίας δεδομένων. Η βελτιωμένη συνεργασία όσον αφορά τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες υγείας (eHealth) μεταξύ κρατών μελών θα εξασφαλίζει ότι τα εν λόγω στοιχεία είναι πλήρως ευανάγνωστα και κατανοητά. Με άλλα λόγια, τα συστήματα ΤΠ Υγείας θα είναι σε θέση να «συνομιλούν μεταξύ τους». Αυτό δύναται να είναι ιδιαίτερα επωφελές όχι μόνο για την ασφάλεια των ασθενών αλλά επίσης και για τη βιωσιμότητα των συστημάτων υγείας.
Τι θα πρέπει να κάνω αν κάτι δεν πάει καλά, ενώ θα υποβάλλομαι σε θεραπεία στο εξωτερικό;
Ο νέος νόμος ορίζει τις ευθύνες τόσο της χώρας όπου παρέχεται η θεραπεία όσο και της χώρας που θα επιστρέψει τη δαπάνη όσον αφορά τις καταγγελίες και την επίλυση διαφορών. Τα εθνικά σημεία επαφής θα παρέχουν στους ασθενείς τις πληροφορίες που χρειάζονται ως προς το θέμα αυτό.
Πώς μπορώ να είμαι βέβαιος ότι η θεραπεία που μου παρασχέθηκε στο εξωτερικό θα παρακολουθηθεί σωστά κατά την επιστροφή στην πατρίδα μου;
Προβλέπονται διάφορα μέτρα για τη διασφάλιση της συνέχειας της φροντίδας. Η χώρα όπου παρασχέθηκε η θεραπεία εξασφαλίζει ότι οι ασθενείς έχουν πρόσβαση στον γραπτό ή ηλεκτρονικό τους ιατρικό φάκελο αναφορικά με τη θεραπεία που τους παρασχέθηκε. Η πατρίδα τους θα εξασφαλίζει ότι η ιατρική παρακολούθηση στη συνέχεια είναι της ίδιας ποιότητας ανεξάρτητα του τόπου στην ΕΕ όπου παρασχέθηκε η θεραπεία.
Θα αναγνωρίζεται η συνταγή μου σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ;
Μια συνταγή που εκδίδεται σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ θα αναγνωρίζεται στην χώρα κατοικίας ενός ασθενούς και αντιστρόφως. Η αναγνώριση αυτή εξασφαλίζει ότι η υγειονομική περίθαλψη που παρέχεται σε άλλη χώρα της ΕΕ συνεχίζεται κατά τον ενδεδειγμένο τρόπο μετά την επιστροφή του ασθενούς στην πατρίδα του. Ο ασθενής δικαιούται να λάβει το συνταγογραφημένο φάρμακο εφόσον το υπόψη φάρμακο έχει λάβει έγκριση για πώληση και διατίθεται στη χώρα όπου επιθυμεί να προμηθευτεί το προϊόν.
Κατ'αρχήν, οι συνταγές θα έπρεπε ήδη να αναγνωρίζονται ανά την ΕΕ. Πάντως, στην πράξη αυτό δεν ισχύει πάντα. Η νέα οδηγία θα παράσχει στους φαρμακοποιούς τα αναγκαία εργαλεία για να κατανοούν τις διασυνοριακές συνταγές (όπως για την καλύτερη ταυτοποίηση των συνταγογραφούμενων φαρμάκων και των αντίστοιχων γιατρών και ασθενών).
Ποια είναι τα οφέλη του δικτύου αξιολόγησης της τεχνολογίας υγείας (ΑΤΥ);
Το δίκτυο των εθνικών αρχών ή φορέων που είναι αρμόδιοι για την αξιολόγηση της τεχνολογίας υγείας θα οδηγήσει σε μόνιμη δομή συνεργασίας της ΕΕ στον τομέα αυτό. Η προστιθέμενη αξία της ΑΤΥ είναι η παροχή συνδρομής προς τους υπευθύνους λήψης αποφάσεων ώστε να λαμβάνουν ορθές αποφάσεις αναφορικά με τις επενδύσεις και τις δαπάνες στον τομέα της υγείας. Ο σκοπός της συνεργασίας τον τομέα της ΑΤΥ είναι η παροχή αντικειμενικών και αξιόπιστων πληροφοριών ως προς την επάρκεια και αποτελεσματικότητα των τεχνολογιών υγείας. Η προσέγγιση αυτή αντιπροσωπεύει μια συγκεκριμένη ενέργεια που ενισχύει περαιτέρω την τεκμηριωμένη λήψη αποφάσεων από τις αρμόδιες για την υγεία αρχές.
Τι μένει να γίνει;
Σε εθνικό επίπεδο, τα κράτη μέλη θα δημιουργήσουν τουλάχιστο ένα εθνικό σημείο επαφής που θα παρέχει στους ασθενείς όλες τις σχετικές πληροφορίες. Θα εξασφαλίσουν επίσης ότι τα κέντρα αναφοράς τους συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό δίκτυο αναφοράς.
Τα κράτη μέλη πρέπει να εξασφαλίσουν ότι υπάρχουν οι διοικητικές διαδικασίες αναφορικά με τη χρησιμοποίηση της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης και την επιστροφή των δαπανών, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών υποβολής καταγγελιών, καθώς και μηχανισμών υπολογισμού δαπανών.
Η Επιτροπή θα εγκαταστήσει δίκτυα για την ενδυνάμωση της συνεργασίας της ΕΕ όσον αφορά την αξιολόγηση της τεχνολογίας υγείας και των ηλεκτρονικών υπηρεσιών υγείας (eHealth). Θα βοηθήσει επίσης στη διευκόλυνση της αναγνώρισης των διασυνοριακών συνταγών.
Πότε θα τεθεί σε ισχύ ο εν λόγω νόμος;
Οι εθνικές κυβερνήσεις διαθέτουν 30 μήνες για να ενσωματώσουν τα εν λόγω μέτρα στην εθνική τους νομοθεσία.
Για περαιτέρω πληροφορίες:
1 : Kohll και Decker (1998); Ferlini (2000); Geraets-Smits και Peerbooms (2001); Vanbraekel (2001); Inizan (2003); Müller Fauré και Van Riet (2003); Leichtle (2004); Watts (2006); Σταματελάκη (2007); Elchinov (2010).
Πηγή
http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=MEMO/11/32&format=HTML&aged=0&language=EL&guiLanguage=en
