Μεγάλη συζήτηση έχει προκαλέσει η αποκάλυψη της καθηγήτριας Δερματολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκη Τόσκα στην εφημερίδα “Πατρίς” ότι υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που έχουν προσβληθεί από τη νόσο του Χάνσεν όπως ονομάζεται η λέπρα. Ζουν κάτω από δραματικές συνθήκες σε χωριό του Λασιθίου και αρνούνται να κάνουν θεραπεία, φοβούμενοι τον κοινωνικό στιγματισμό.
Αμέσως μετά την κοινοποίηση του γεγονότος πραγματοποιήθηκε έκτακτη σύσκεψη στο ΠΕΠΑΓΝΗ για το θέμα με τη συμμετοχή και της κυρίας Τόσκα, ενώ σε ανακοίνωση που εκδόθηκε, τονίζεται ότι δεν υπάρχει ανησυχία για την δημόσια υγεία.
“Δεν υπάρχει κίνδυνος για την δημόσια υγεία”, αναφέρεται στην ανακοίνωση που εκδόθηκε.
Στην ανακοίνωση σημειώνεται:
“Με αφορμή δημοσίευμα της εφημερίδας “ΠΑΤΡΙΣ” (7-5-2010) για κρούσματα της νόσου HANSEN (λέπρα) στην Κρήτη, το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείου Ηρακλείου δηλώνει τα κάτωθι.
1. Η νόσος Hansen είναι μια σπάνια νόσος και μεμονωμένες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί σε κάποιες περιοχές της Κρήτης.
2. Δεν υπάρχει κανένα απολύτως στοιχείο για αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων τα τελευταία χρόνια στο νησί μας.
3. Η νόσος έχει περιορισμένη μεταδοτικότητα. Μεταδίδεται μόνο μετά από μακροχρόνια επαφή κυρίως στο στενό συγγενικό περιβάλλον του αρρώστου και η θεραπεία γίνεται στο σπίτι.
4. Η νόσος είναι εξαιρετικά σπάνια στην Κρήτη και στη χώρα μας και δεν υπάρχει καμία ανησυχία για τη δημόσια υγεία”.
“Η ασθένεια αυτή είναι σπάνια, έχουμε λίγα κρούσματα στην Κρήτη και στόχος μας είναι η πλήρης καταγραφή τους”, είπε στην εφημερίδα “Πατρίς” ο καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής του Πανεπιστημίου Κρήτης Χρήστος Λιονής, ο οποίος συμμετέχει με το τμήμα του στο πρόγραμμα επιδημιολογικής μελέτης της καταγραφής και εξάλειψης της νόσου από το νησί σε συνεργασία με την κ. Τόσκα.
Ο ίδιος ανέφερε: “Δεν χρειάζεται πανικός, η ασθένεια δεν είναι στίγμα, χρειαζόμαστε τη συνεργασία των κατοίκων στις περιοχές που υπάρχουν κρούσματα για να κάνουμε την έρευνα. Πρέπει να γίνει σαφές, ότι δεν υπάρχει πρόβλημα δημόσιας υγείας, αλλά δημόσιας υγιεινής”.
Με ερώτησή του στην υπουργό Υγείας ο βουλευτής Μανόλης Στρατάκης αναφέρει την ανάγκη της λήψης μέτρων για να αποφευχθεί η μετάδοση της νόσου και σε άλλους κατοίκους του νησιού.
Η νόσος συνιστά ακόμη πρόβλημα δημόσιας υγείας
Ιάσιμη μεν η "νόσος του Χάνσεν" αλλά ακόμη μαστίζει τουλάχιστον μισό εκατομμύριο ανθρώπους κάθε χρόνο, σε πολλούς από τους οποίους η διάγνωση του λοιμώδους νοσήματος γίνεται πολύ αργά, με συνέπεια αυτοί να υποφέρουν από τα υπολείμματα που αφήνει η ασθένεια.
Σχεδόν 515.000 νέα κρούσματα λέπρας, εκ των οποίων το 12% είναι παιδιά, καταγράφηκαν το 2003, σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ), ένας αριθμός αρκετά μικρότερος σύμφωνα με ειδικούς και ενώσεις που αγωνίζονται για την καταπολέμηση της μάστιγας μιας άλλης εποχής, οι οποίοι μιλούν για 600.000 με 700.000 νέα κρούσματα κάθε χρόνο.
Η λέπρα συνεχίζει να πλήττει 2.000 ανθρώπους κάθε μέρα, εκ των οποίων το 10% είναι παιδιά μικρότερα των 15 ετών, επισημαίνει η ανθρωπιστική οργάνωση Oeuvres Hospitalieres de l Ordre de Malte, υπενθυμίζοντας ότι η εκρίζωση της νόσου για την οποία είχε δεσμευτεί η ΠΟΥ για το 2000, μετατέθηκε για το 2005.
Στα τέλη του 2003, η νόσος συνιστούσε ακόμη πρόβλημα δημόσιας υγείας, σύμφωνα με την ΠΟΥ, σε περίπου 15 χώρες της Αφρικής, της Ασίας και Λατινικής Αμερικής όπου καταγράφεται τουλάχιστον ένα κρούσμα ανά 10.000 κατοίκους. Ωστόσο, η ασθένεια ενδημεί σε 60 άλλες χώρες και η μετάδοσή της μπορεί να πλήξει, εξαιτίας των συγκρούσεων, ορισμένες ζώνες της Ακτής Ελεφαντοστού και του Τσαντ, όπου πρόσφατα κατέφθασαν 200.000 σουδανοί πρόσφυγες από το Νταρφούρ.
Τα συμπτώματα της ασθένειας
Η νόσος που προκαλείται από βάκιλο, ο οποίος ομοιάζει με εκείνον της φυματίωσης, το μυκοβακτηρίδιο της λέπρας ή το βάκιλο του Χάνσεν, καθώς πήρε το όνομά του από το νορβηγό Γκέρχαρντ Χάνσεν που τον απομόνωσε το 1871. Η λοίμωξη εξελίσσεται με βραδύ ρυθμό, ενώ ο χρόνος επώασης της νόσου μπορεί να διαρκέσει 10 ή και 20 χρόνια.
Η εμφάνιση ανεπαίσθητων κηλίδων στο δέρμα είναι το πρώτο ορατό σύμπτωμα της ασθένειας. Η νόσος του Hansen δεν είναι ιδιαίτερα μεταδοτική νόσος. Ο βάκιλος προσβάλλει κυρίως το δέρμα, το πρόσωπο, τα νεύρα στα άκρα, τις βλεννώδεις μεμβράνες προκαλώντας σταδιακή σήψη των ιστών. Εάν τα βλέφαρα παραλύσουν και παρατηρηθεί ξηρότητα του οφθαλμού, ο άρρωστος μπορεί να χάσει την όρασή του.
Μεταδίδεται από τις ρινικές εκκρίσεις, το σάλιο, αλλά το 90% των ατόμων που είναι σε παρατεταμένη επαφή με το βάκιλο δεν εκδηλώνουν τη νόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς.
1. Το πρώτο σημείο της νόσου συχνά ξεκινά με μια κόκκινη κηλίδα στο δέρμα που έπειτα απλώνεται παντού. Μπορεί να αλλάζει τη χροιά του δέρματος και των μαλλιών και τα κάνει πιο ξηρά. Δημιουργούνται βλάβες του δέρματος τις οποίες ο ασθενής δεν αισθάνεται, παρουσιάζουν αναισθησία, είναι ανώδυνες. Οι βλάβες οφείλονται σε προσβολή των αισθητικών νεύρων. Η αναισθησία που δημιουργείται καθιστά τα άκρα ευάλωτα σε τραυματισμούς ή εγκαύματα που μπορούν να οδηγούν σε απώλεια χεριών, ποδιών, των δακτύλων τους και ακρωτηριασμούς.
2. Αιμορραγία και συμφόρηση της μύτης
3. Απώλεια τριχών στα φρύδια, στα βλέφαρα και αλλού στο σώμα
4. Παραμορφώσεις στα χέρια και στα πόδια
5. Βλάβες στα μάτια και τύφλωση λόγω προσβολής του οπτικού νεύρου.
Πώς γίνεται η θεραπεία
Η λέπρα μπορεί να αντιμετωπισθεί με φάρμακα. Η θεραπεία περιλαμβάνει διάφορα αντιβιοτικά που πρέπει να λαμβάνονται για μερικά χρόνια όπως η δαψόνη, η ριφαμπικίνη και η κλοφαιμίνη.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η δυνατότητα του ασθενή να μεταδίδει τη νόσο σε άλλους, χάνεται σε μερικές ημέρες έως μερικούς μήνες από την έναρξη της θεραπείας. Η πρόληψη της λέπρας περιλαμβάνει την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία που σταματούν την εξάπλωση της νόσου. Άνθρωποι που ζουν στο ίδιο σπίτι με το άτομο που πάσχει και οποιοσδήποτε έρχεται σε στενή επαφή με μολυσμένο άτομο, πρέπει να εξεταστούν από γιατρό και να εξετάζονται από γιατρό κάθε χρόνο για τουλάχιστον 5 χρόνια.
Για τους ασθενείς που παίρνουν θεραπεία δεν υπάρχουν περιορισμοί για να εργάζονται ή να πηγαίνουν σε σχολείο.
Η λέπρα είναι νόσημα που πρέπει να δηλώνεται από τους γιατρούς στις αρμόδιες Αρχές.
Σπιναλόγκα, το νησί των λεπρών
Η Σπιναλόγκα είναι ένα μικρό νησάκι το οποίο κλείνει από τα βόρεια τον κόλπο της Ελούντας στην Επαρχία Μεραμπέλλου του νομού Λασιθίου Κρήτης. Το αρχαίο του όνομα ήταν Καλυδών αλλά μετά την κατάληψη του από τους Ενετούς ονομάσθηκε Σπιναλόγκα. Οχυρώθηκε άριστα από τους Ενετούς τόσο από κατασκευαστικής και αρχιτεκτονικής άποψης όσο και από απόψεως αισθητικής του όλου τοπίου που και σήμερα ακόμη διατηρεί την αξεπέραστη ομορφιά του.
Το 1903, μια εποχή που η ασθένεια ήταν ανίατη, ιδρύεται στην Κρήτη το Λεπροκομείο στη Σπιναλόγκα για την απομόνωση όσων έπασχαν από τη νόσο του Hansen από τον υγιή πληθυσμό.
Δεν είχε βρεθεί ακόμα το φάρμακο για τη λέπρα και η κολλητική νόσος ήταν ο φόβος και ο τρόμος των ανθρώπων. Οι χανσενικοί ήταν απομονωμένοι σε περιοχές (μεσκινιές) έξω από τις πόλεις περιμένοντας να ζήσουν από την φιλευσπλαχνία των διαβατών.
Ηταν η εποχή που ο κόσμος πανικοβαλλόταν από τη λέπρα και οι λεπροί έπρεπε να φορούν κουδούνια για να προειδοποιούν τον κόσμο να απομακρύνεται έγκαιρα από κοντά τους. Τότε δεν γνώριζαν ότι το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού έχει φυσική ανοσία στην ασθένεια αυτή και ότι ο κίνδυνος μόλυνσης ήταν πολύ μικρότερος από όσο νόμιζαν.
Στις 30 Μαΐου του 1903 υπογράφηκε η απόφαση για να μετατραπεί η Σπιναλόγκα σε νησί των λεπρών και μεταφέρθηκαν 250 ασθενείς από διάφορα μέρη της Κρήτης.
Το 1905 χρησιμοποιήθηκε ως Λεπροκομείο όπου οδηγήθηκαν όλοι οι λεπροί της Κρήτης, οι οποίοι πρώτα βρίσκονταν απομονωμένοι στη «Μισκινιά», έξω από το Ηράκλειο, και ήταν εστία μολύνσεως και για τον υπόλοιπο λαό.
Μετά το 1913 η Κρήτη ενώθηκε με την Ελλάδα και άρχισαν να έρχονται ακόμα περισσότεροι άρρωστοι στη Σπιναλόγγα, ενώ αργότερα δέχτηκε ασθενείς ακόμα και από άλλες χώρες και χαρακτηρίστηκε σαν Διεθνές Λεπροκομείο.
Η σημαντική αλλαγή ήρθε τη δεκαετία του 1930 όταν στην Σπιναλόγκα μεταφέρθηκε ο Επαμεινώνδας Ρεμουντάκης. Ο Ρεμουντάκης, που ήταν τριτοετής φοιτητής της Νομικής όταν αρρώστησε, φαίνεται πως ήταν ο άνθρωπος που περιμένανε οι υπόλοιποι μέχρι τότε για να διεκδικήσουν ανθρώπινες συνθήκες ζωής.
Έτσι τα σπίτια στην Σπιναλόγκα ασβεστώθηκαν μετά από πολλά χρόνια, άνοιξε ο περιμετρικός δρόμος, συστάθηκε υπηρεσία καθαριότητας των εξωτερικών χώρων, έχτισαν θέατρο, κινηματογράφο και από τα μεγάφωνα του δρόμου ακουγόταν συνεχώς κλασική μουσική.
Ανθρωποι ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν στη Σπιναλόγκα. Έκαναν παιδιά, που μερικά από αυτά μεγάλωσαν μαζί τους χωρίς να αρρωστήσουν ποτέ.
Κατά την περίοδο της Ιταλογερμανικής κατοχής οι κατακτητές δεν τολμούσαν να αφήσουν ελεύθερους τους λεπρούς και ήσαν αναγκασμένοι να τους τροφοδοτούν οι ίδιοι, δεδομένου ότι το απέναντι χωριό Πλάκα το είχαν εκκενώσει και είχαν διώξει τους κατοίκους σε άλλα χωριά, όλη δε την παράλια περιοχή την είχαν οχυρώσει με πυροβολεία, πολυβολεία, υπόγειες στοές, ναρκοπέδια γιατί φοβόντουσαν απόβαση των Άγγλων σ' εκείνο το μέρος. Ούτε ποτέ μπήκε στο νησάκι Ιταλός ή Γερμανός και γι' αυτό λειτουργούσαν παράνομα ραδιόφωνα και ο γιατρός Διευθυντής Γραμματικάκης αντέγραφε τις ειδήσεις του Λονδίνου και του Καΐρου και τις μοίραζε ως δελτία ειδήσεων στους κατοίκους.
Η «Αδελφότητα Ασθενών Σπιναλόγκας» που ίδρυσε ο Ρεμουντάκης έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης.
Από το 1948 και μετά ο αριθμός των λεπρών στη Σπιναλόγκα άρχισε να μειώνεται γιατί τότε ανακαλύφθηκε το πρώτο φάρμακο και τελικά το 1957 έκλεισε με την ανακάλυψη των αντιβιοτικών φαρμάκων οπότε οι τελευταίοι 20 ασθενείς μεταφέρθηκαν σε λεπροκομείο στην Αθήνα.
Η Σπιναλόγκα σήμερα
Μετά το 1957 αρκετά δεκαετίες έμεινε αναξιοποίητη και μετά τον ενδιαφέρον των πολυάριθμων τουριστών άρχισε να γίνεται συστηματική αναστήλωση και επισκευή των παλαιών κτισμάτων, των οχυρωματικών ενετικών τειχών, των παλαιών οικιών, των δρόμων κλπ.
Χιλιάδες επισκέπτες επισκέπτονται κάθε χρόνο το πανέμορφο αυτό νησάκι με καραβάκια που ξεκινούν κάθε μία ώρα από τον Άγιο Νικόλαο, την Ελούντα και την Πλάκα που βρίσκεται ακριβώς απέναντι στην στεριά και απέχει περίπου 800 μέτρα.
Το 2003, όταν είχε πραγματοποιηθεί η Ετήσια Γενική Σύνοδος της EAHP -European Association of Hospital Pharmacists- στο Ηράκλειο Κρήτης, με την οργανωτική προσπάθεια του συναδέλφου Δρ. Πέτρου Ασιθιανάκη, τότε Προέδρου της ΠΕΦΝΙ, είχαμε τη χαρά να ξεναγήσουμε όλους τους εκπροσώπους των κρατών μελών της EAHP στη Σπιναλόγκα. Η ατμόσφαιρα του νησιού, Ιούνιος μήνας κατακαλόκαιρο, το καϊκάκι, η εκπληκτική ξενάγηση που τους έγινε από επαγγελματία τοπική ξεναγό (μιλούσε άπταιστα 7 επτά γλώσσες!), τους έχει χαράξει τη μνήμη!
Πανελλήνιος Σύνδεσμος Χανσενικών
Ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Χανσενικών στην Ελλάδα εκπροσωπεί αυτή την στιγμή περί τους 450 αποθεραπευμένους Χανσενικούς ανά την Ελλάδα. Σκοπός του Σωματείου είναι όπως αναφέρεται και στο καταστατικό του:
* Να διαφωτίσει την κοινωνία και να κινεί το ενδιαφέρον αυτής υπέρ των ασθενών.
* Να εξυπηρετεί υλικά και πνευματικά συμφέροντα των Χανσενικών και να αγωνίζεται ενάντια στις προκαταλήψεις του παρελθόντος.
* Να παρακολουθεί προς τελεία της νόσου ανά τον κόσμο μελέτες και εφευρέσεις.
* Να επιδιώκει ενώπιον των αρχών την βελτίωση της θέσεως αυτών και των οικογενειών τους, και
* Να μεριμνά γενικότερα υπέρ πάντων των συμφερόντων του Συλλόγου.
Οι πόροι του Συνδέσμου είναι οι συνδρομές των μελών του και η ετήσια επιχορήγηση της ΕΣΑμεΑ, η οποία είναι το δευτεροβάθμιο όργανο στο οποίο ανήκει. Το Σωματείο ιδρύθηκε το 1947 και η έδρα του είναι μέσα στο Θ.Χ.Π.Δ.Α. στην Αγία Βαρβάρα.
Για περισσότερές πληροφορίες στην ιστοσελίδα του συλλόγου, εδώ: http://www.syndesmos-hansenikon.gr/hansen/index.php
Πηγές
http://www.patris.gr/articles/179082?PHPSESSID=5ajd4qc7htvic8pmi3q360n474
http://www.patris.gr/articles/179082/115158
http://www.patris.gr/articles/179082/115159
http://www.iatrotek.org/ioArt.asp?id=11865
http://www.inout.gr/showthread.php?p=357711
http://oistros-reportaz1.blogspot.com/2008/05/105.html
http://www.healthpages.gr/portal/page/portal/1535/Fullstory?ArticleID=788
http://www.ant1online.gr/Science/General/2005/20051/17962413-7cea-4212-b291-d5ebee30e565.aspx
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%80%CE%B9%CE%BD%CE%B1%CE%BB%CF%8C%CE%B3%CE%BA%CE%B1
http://www.explorecrete.com/crete-east/GR-spinalonga-nisi-lepron.html
http://www.syndesmos-hansenikon.gr/hansen/index.php
http://www.syndesmos-hansenikon.gr/hansen/index.php?option=com_content&task=view&id=26&Itemid=51
http://www.syndesmos-hansenikon.gr/hansen/index.php?option=com_expose&Itemid=50
http://www.greekbooks.gr/BookDetails.aspx?id=188617
